Dlaczego dzieci nas nie słuchają?

Moje dziecko mnie nie słucha. Moje dziecko słyszy tylko to, co chce. Proszę, tłumacze, a ono nic! Mówię po tysiąc razy! Z ust wielu rodziców padają te i podobne słowa. Brak reakcji na prośby rodziców to źródło konfliktów w wielu domach. Co robić? Jak sobie poradzić? Jak się dogadać? Nie mam dla Was żadnych magicznych recept, zaklęć i szybkich rozwiązań. Z chęcią jednak podpowiem gdzie można poszukać przyczyny tego problemu. Wierząc, że znajdziecie wtedy swoje własne rozwiązania.

Mam w sobie ogromne przekonanie, że dzieci bardzo rzadko, działają celowo na przekór dorosłym by uprzykrzyć im życie. Większość konfliktów ma swoje źródło w innym postrzeganiu świata. Dlatego warto mieć na uwadze rozwój, doszukać się przyczyny i dostosować do niej. Nam, dorosłym jest zdecydowanie łatwiej mądrze poszukiwać kontaktu niż tym najmłodszym.
Dlaczego dzieci nie słuchają dorosłych?

Bo realizują swoje własne cele

Dziecięce potrzeby nieraz stoją w sprzeczności z tymi dorosłymi. Nie oznacza to wcale, że dzieci robią nam na złość lub działają na przekór. Dzieci po prostu, nie przewidują konsekwencji. Nie czują, że efektem ich zachowania, mogą być trudne emocje kogoś innego czy jakieś zdarzenie. Żyją tu i teraz patrząc przez pryzmat swojego egocentryzmu.

Uczą się sprawdzać granice

Ich celem, nie jest sprawianie przykrości drugiej osobie, a sprawdzenie jak zadziała ich zachowanie. Przetestowanie jak mogą wpływać na świat, życie i swoich bliskich. W ten sposób dzieci poznają realia i uczą się życia. Żeby w przyszłości móc stawiać mądre granice, muszę najpierw przetestować jak to się robi.

Nie potrafią przetworzyć tego co słyszą

Czy zastanawiałaś się kiedyś z ilu czynności składa się usłyszenie i wykonania polecenia? Trzeba zauważyć, że ktoś mówi, usłyszeć go, zrozumieć, przerwać swoją czynność, zrobić. Łatwo się w tym pogubić, szczególnie kiedy masz dopiero kilka lat. Czasem dzieci chcą zrobić to o co je prosimy, ale działanie przerywa im coś równie ważnego jak samolot za oknem, okruszek na stole, klocki spotkane po drodze.

Przerywamy im ważną czynność

Dziecko jest pochłonięte zabawą, grą, pokonywaniem złoczyńców, a my wołamy z drugiego pokoju „Chodź na obiad!”. Dziecko prawdopodobnie nas słyszy, ale nie słucha, bo zwyczajnie nie ma czasu, a jego umysł jest pochłonięty zabawą. Jestem pewna, że Tobie też trudno wyłączyć ulubiony serial na „już”!

Co innego mówimy, a co innego robimy

Twój komunikat werbalny i niewerbalny powinien być spójny. Ten błąd najczęściej dostrzegam kiedy rozmawiam z rodzicami o (nie)jedzeniu ich dzieci. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko jadło, pokaż mu, że to jest ważne i dbaj również o swoją dietę i czas na rodzinne posiłki. Pamiętajmy o starej prawdzie, która mówi, że dzieci nie zawsze nas słuchają, ale zawsze nas obserwują.

Mają za duży lub za mały wybór

Dzieci z jednej strony potrzebują autonomii, samodzielności. Umożliwienia podejmowanie własnych decyzji. Poczucia kompetencji i wpływania na świat. Z drugiej strony dawanie maluchom zbyt dużego wyboru również jest poza ich możliwościami, ponieważ nie mają one umiejętności przewidywania skutków swoich wyborów.

Szukają kontaktu

Kiedy dzieci robią coś innego niż to, o co je prosimy, zazwyczaj reagujemy bardzo impulsywnie. To wtedy podchodzimy bliżej, mówimy prosto do nich, przerywamy to co robiliśmy chwile wcześniej. Nie słuchanie, okazuje się więc najlepszym sposobem na bycie z rodzicem w kontakcie.

Dostają niejasną informację

Bądź grzeczny, nie rób tak, czy możesz przestać się tak zachowywać? Takie zdania nie raz wymykają się rodzicom, choć tak naprawdę nic nie znaczą i nie dla dziecka żadną informacją. Powinniśmy zadbać by komunikaty kierowane do dziecka były jasne i konkretne.

Dzieci są po prostu nie gotowe do tego, by wykonywać nasze polecenia. Kora przedczołowa, która odpowiada za kontrole i planowanie działań dojrzewa do 25 roku życia! Nie oznacza to, że mamy posłusznie czekać na 25 urodziny naszej pociechy, ale po prostu nie możemy mieć nadmiernych oczekiwań i pomóc dziecku otworzyć uszy. Pamiętać, że wzrok jest ważnym narzędziem komunikacji i jeśli mówimy coś co jest dla nas ważne, warto zachęcić dziecko do skupienia wzroku na naszych oczach. Dzięki temu dzieci łatwiej odczytają nasze sygnały. Uprzedzajmy o naszych planach, dostrzegajmy i szanujmy to co dla dziecka ważne, próbujmy pogodzić ich i nasze własne cele.

Jak wspierać dobre zachowania u dzieci?

Są pewne rzeczy, które naturalnie napędzają nas do działania, niezależnie od wieku. Wszyscy pragniemy rozwoju, uznania innych i unikania nieprzyjemności. Tak uwarunkowany jest nasz mózg! Jak jednak nauczyć dzieci czerpać z tych naturalnych źródeł? Jak motywować dziecko, by osiągało to czego pragnie, bez naruszania granic innych?

Kiedy dziecko rysuje, pisze litery, uczy się to kieruje nim chęć rozwoju. Kiedy woła nas żebyśmy zobaczyli wielką wierzę z klocków, którą właśnie zbudowało szuka naszego uznania, a kiedy chowa się za mamusiową spódnicą, kiedy poznaje nowe osoby, chce uniknąć dyskomfortu. Jak możemy wykorzystać i kształtować to, ze właśnie tak działa mózg?

Dobry model!

To, że dzieci uczą się poprzez obserwacje wiemy od dawna, odpowiadają za to tak zwane neurony lustrzane. Choć nie jesteśmy w stanie gołym okiem zaobserwować tych procesów, to w każdej chwili mózg dziecka programuje się prze to co, co obserwuje, a później wykorzystuje zakodowane tam programy, powielając zachowania. Co to dla nas znaczy? Że jeśli chcemy wychować pozytywnego, optymistycznego człowieka to i my nie możemy  chodzić z posępną miną. Jeśli chcemy by nasze dziecko umiało odmawiać, to i warto by dziecko widziało jak my czasem odmawiamy teściowej. Jeśli ma jeść warzywa to i na naszym talerzu powinna być konkretna porcja warzyw. I nie chodzi o to by udawać idealnego człowieka! Bo i nasza złość to dobra lekcja, jeśli tylko pokażemy jak złościć się nie krzywdząc innych, czy jak radzić sobie ze smutkiem

Pozytywne wzmocnienia

Czyli radość i docenienie tego, kiedy dziecko zachowuje się zgodnie z naszymi oczekiwaniami. To podstawowy schemat uczenia się – jest mi dobrze – chce to powtórzyć! Co ważne, to to by rodzaj wzmocnienia był powiązany z działaniem. A więc grzeczne zejście z placu zabaw, powinno wiązać się z jakąś inną atrakcyjną czynnością. Dużo lepsza od kolejnych pluszaków jest wspólnie spędzona zabawa, która poza swoją atrakcyjnością ma jeszcze jeden atut. Pokazuje, że wspólny czas jest ogromną wartością, dużo większą niż posiadanie rzeczy. Bo przecież nawet w lodach, nie o lody chodzić powinno, a o wspólny czas w lodziarni!

Nagroda to nie motywacja

Co ważne, nagroda  nie powinna być motywacją do działania,  a przyjemną konsekwencją. Dostrzegacie różnicę między „Jeśli posprzątasz pokój to pójdziemy na lody”, a „Zrobiłeś taki porządek w pokoju! Czas na lody!” Nie musimy też nagradzać wszystkiego co robi nasze dziecko, a wręcz przeciwnie, czym będą częściej, tym bardziej będą tracić na wartości. Nagradzamy wiec próby, postępy, starania, nowy wysiłek. Nagradzamy to, że dziecko zachowuje się lepiej niż wczoraj, a nie, że zmieniło się o 180 stopni! Nagradzamy w tempie ekspresowym. Mózg reaguje w czasie, w którym mrugniemy okiem, co oznacza, że uśmiechem obdarzamy dziecko zaraz po tym jak odłoży ono talerz na miejsce. Jak to mówią, akcja – reakcja.

Pozorne nagrody

Nie wpadnij w pułapkę dawania pozornych nagród. Nie jest nagrodą, a zarzutem kiedy mówisz „Świetnie, że odrobiłeś lekcję, szkoda tylko, że tak późno!”. Nie jest nagrodą,  a wywoływaniem poczucia winy kiedy mówisz „Dziś pięknie posprzątałaś, nie tak jak zawsze!”. I nie jest nagrodą, tylko oczekiwaniami kiedy mówimy „Pięknie, mam nadzieję, ze jutro też dobrze Ci pójdzie!”. Takie uwagi sprawiają, że dziecko nie łączy zachowania z przyjemnością, tylko smutkiem i zniechęceniem, a dystans między nami, a dzieckiem będzie się powiększał.

Skutecznym wzmacnianiem zachowań jest docenianie postępów, intencji, pomaganie odczuwania satysfakcji. Docenianie tego co dobre!